درس بيست و بيست ويك
سفر به بصره / زندگي من

  سفر به بصره

نكته : «سفرنامه» اثري است كه محتواي آن شرح ديده ها و شنيده ها و تجربه هاي نويسنده از سفر است. فايده ي سفرنامه : سفرنامه حاوي اطلاعاتي سودمند است درباره مسائل مختلف جغرافيايي ، فرهنگي ، اخلاقي و .... است.
تعريف حسب حال : حسب حال ، نوشته اي است كه نويسنده در آن به بيان زندگي و حالات خويش مي پردازد و با بياني صحيح و روان و دل نشين درباره خود سخن مي گويد.
تعريف زندگي نامه و تفاوت آن با حسب حال : زندگي نامه ، اثري است كه كسي دوباره زندگي ديگري نوشته است. حسب حال نيز نوعي زندگي نامه است با اين تفاوت كه در حسب حال، نويسنده زندگي خود را بازگو كرده است.
فايده ي حسب حال : حسب حال، نويسنده را مي شناساند و علاوه بر آن اطلاعاتي مفيد از روزگار حيات او نيز بدست مي دهد.

سفر به بصره :
نكته : ناصرخسرو در اواخر قرن چهارم ه‍.ق بدنيا آمد و در اواخر قرن پنجم چشم از جهان فروبست
ناصرخسرو حكيم، نويسنده و شاعر- جهانگرد مشهور ايراني است كه به گفته ي خودش در چهل سالگي، به دنبال خوابي كه ديد از خواب غفلت بيدار شد و سفري هفت ساله را آغاز كرد.
امتيازات سفرنامه ناصرخسرو: نثر سفرنامه ي ناصرخسرو، ساده است و توضيحات آن دقيق و حاوي اطلاعاتي بسيار ارزنده از روزگار نويسنده است.  

  خودآزمايي درس 20 :

1 – معادل امروزي عبارات زير را بنويسيد:
بخواستم رفت : مي خواستم بروم
برنشين : سوار شو در رويم : داخل شويم

2 – چرا ناصرخسرو وزير را نپذيرفت؟
سر و وضع بدي داشت و از اين مسئله شرمگين شد، ضمناً نمي خواست كه وزير هنگام ملاقات او به خاطر ظاهر نامناسبش فردي معمولي به حساب آورد. از اين روز نامه اي نوشت تا معرف شخصيت و سواد او باشد.

3 – بيت مشهور فردوسي :
چنين است رسم سراي درشت / گهي پشت زين و گهي زين به پشت با كدام قسمت متن ارتباط معنايي دارد؟ توضيح دهيد :
به عهده دانش آموز

4 – ناصر خسرو از حوادثي كه برايش پيش آمد، چه استفاده اي مي كند؟
منظور ناصرخسرو از بازگويي اين خاطره اين است كه انسان نبايد به خاطر سختي هايي كه در زندگي برايش پيش آمد. از زندگي نااميد شود بلككه بايد به فضل و رحمت خداوند اميدوار باشد.

5 – حرف «ك» در خرجينك به چه معني است؟دو نمونه ي ديگري از اين كاربرد را در درس بيابيد.
به معني «كوچك» است و در اصطلاح دستور زبان علامت تصغير(كوچكي) ناميده مي شود. نمونه هاي ديگر اين واژه «درمك» و «دَمَك» است.  

  پرستو در قاف :

نكته : كتاب پرستو در قاف نوشته ي عليرضا قزوه است.
پرستو در قاف، سفر نامه حج است و نويسنده در آن، خاطرات و برداشت هاي خود را از حج در قالب سفر نامه ارائه كرده است.

خودآزمايي درس 20
1 – را نويسنده نام سفرنامه ي خود را پرستو «قاف» گذاشته است؟
كسي كه از راه مدينه سفر حج را آغاز مي كند تا به خانه ي خدا برسد با اين هجرت، خود را هر چه بيشتر به خالق هستي نزديك كند. به پرنده ي مهاجر (پرستو) مانند شده كه براي يافتن سيمرغ تا قله اي قاف پرواز كرده است. قاف بنا به افسانه كوهي است كه قله ي آن بلندترين نقطه زمين و آشيانه سيمرغ است.

2 – چرا نويسنده معتقد است كه در مدينه مي توان عطربال فرشتگان را حس كرد؟
زيرا روزگاري پيامبر (ص) ، علي (ع) و فاطمه (س) و ديگر امامان معصوم بر خاك اين شهر گام مي نهادند . آن زمان فرشتگان در كنار آن ها و اكنون نيز پيرامون فرار رسول خدا (ص) و امامان خفته در بقيع در پروازند.

3 – دو نمونه جان بخشي به اشيا (تشخيص) را در متن پيدا كنيد.
الف – كم كم شهري سپيد پوش به استقبالمان مي آيد. (مدينه يك دست سفيد پوشيده است)
ب – چقدر دلم مي خواهد مدينه را بغل كنم؟

4 – جمله ي مي خواهم بحر را در كوزه اي بريزيم، يعني چه؟ اين جمله يادآور كدام بيت مولوي است؟
مفهوم جمله اين است كه كاري كه مي خواهم انجام دهم، نا ممكن است، اين تعبير برگرفته از اين بيت است.
گر بريزي بحر را در كوزه اي / چند گنجد؟‌قسمت يك روزه اي  

 

درس 21
زندگي من

هلن كلر در تابستان 1880 ميلادي در ايالت آلاباماي آمريكا متولد شد. پيش از دو سالگي به بيماري سختي مبتلا شد و در اثر آن از نعمت هاي بينايي، شنوايي و گويايي محروم گشت. با اين حال، با اراده ي شگفت انگيز، بر ناتوانائيهاي خود غلبه كرد. مراحل تحصيل را با رنجي وصف ناشدني پيمود و در بيست و چهارسالگي به اخذ درجه ي ليسانس از دانشگاه نايل آمد. هلن كلر چندين كتاب نوشت كه يكي از آن ها به نام زندگي من درباره خود اوست.
هدف هلن كلر در كتاب زندگي من اين است كه نشان دهد، «نقص جسماني به هيچ وجه مانع پرورش قواي روحي و فكري نيست».

خودآزمايي درس 21:
1 – هلن كلر پس از بيماري به وسيله كداميك از حواس پنجگانه خود با جهان خارج ارتباط داشت؟
حس لامسه

2 – منظور هلن كلر از اين جمله ها «در اين راه بارها به عقب مي لغزيدم ، كمي جلو مي رفتم سپسس اميدوار مي شدم» چيست؟
منظور اين است كه دشواريها و رنج هاي زياد و تحصيلات دانشگاهي بارها مرا خسته و افسرده مي كرد و با سختي و كوشش همه موانع را از سر راه برداشتن و پيشرفت مي كردم.

3 – نويسنده چه چيزهايي را براي خود نور خورشيد و بهشت دانسته است؟
كتاب را ما نند نور خورشيد، روشنگر و زندگي بخش مي داند. ادبيات را هم بهشت موعود مي داند زيرا مطالعه ي آثار ادبي سبب مي شدند كه طرز نگاه او به جهان دگرگون شود ، به هدف هاي والاتر بينديشد. نقص جسماني خود را فراموش كند و به لذت روحاني و ارامشي كه جلوه اي از بهشت است، برسد.