درس بيستم و بيست و يكم

درس بيستم
ضمير

احمد[مرجع] از برادرش[ضمير] (احمد) خواهش كرد او[ضمير] را در كارها راهنمايي كند.

  انواع ضمير:

1- ضمير شخص : جدا و پيوسته
جدا : من، تو، او / ما ، شما ، ايشان ، آن ها
پيوسته : مَ، تَ، شَ / مان ، تان ، يشان
ضمير شخص جانشين اسم مي شود و شش شخص دارد

2 – ضمير مشترك :‌خود ضمير مشترك است و به جاي هر شش شخص بكار مي رود. به جاي خود در نوشته هاي ادبي خويش و خويشتن هم كاربرد دارد.

3 – ضمير اشاره :
اشاره به نزديك : اين ، اينان ، آن ها
اشاره به دور : آن ،آنان‌، آن ها

4 – ضمير پرسش :
تمام واژه هايي كه جانشين اسم مي شوند و براي پرسش به كار مي روند. كه، چه، كدام، چند، كي  

  تفاوت صفت اشاره و ضمير اشاره :

صفت اشاره و وابسته اسم است مثال : اين كتاب، آن دفتر، اما ضمير اشاره جانشين اسم مي شود. مثال : آن ايده / اين چيست؟  

  تفاوت ضمير پرسشي و صفت پرسشي :

صفت پرسشي وابسته اسم است و همراه آن مي آيد مثال كدام درس را مي خوانيد؟ اما ضمير پرسش جانشين اسم است و به جاي آن مي آيد مثال : كدام را مي خواهيد؟  

  بياموزيم : قول معروف

بايد دانست: بعد از «بدقول معروف» بايد به قولي معروف از مثل ها ، حكمت ها و سخنان برجسته بيايد نه يك مطلب معمولي.
برخي از كنايه ها مي توانند قول معروف باشند : مو در آوردن زبان، زير پا علف سبز شدن ، موي دماغ نشدن ، .... اما خسته شدم و مردم ......... قول معروف نيست.  

  خودآزمايي درس بيستم :
1 – در جمله هاي زير به جاي ضميرهاي شخص جدا، ضمير پيوسته بياوريد و به جاي ضميرهاي پيوسته ، ضميرهاي شخصي جدا بكار ببريد.

مثال : لباسم كجاست ؟ لباسِ من كجاست؟
كتاب هاي شما را به امانت برده ام -> كتاب هايتان را به امانت برده ام.
خياط هنوز لباسش را حاضر نكرده است -> خياط هنوز لباس او را حاضر نكرده است
به خوابي عميق فرو رفته بود. چنان كه هر چه او را صدا مي زدند، جواب نمي داد -> چنان كه هرچه صدايش مي زدند، جواب نمي داد
اگر او را ببيني، مي شناسي ؟ -> اگر بينش ، مي شناسي ؟ (مي شناسش)  

  2 – در جمله هاي زير، صورت امكان ضميرهاي مشترك را به چند شخص و ضميرهاي مشخص را به ضمير مشترك تبديل كنيد.

مثال : (اين كار را خودش انجام داد -> اين كار را او انجام داد)
پدر هر شب كه به خانه برمي گردد ، از كارش صحبت مي كند -> از كار خود صحبت مي كند نبايد به هر ناملايمي از دوستان خود رنجيد -> از دوستانتان برنجيد
خودش اين مطلب را به شما نگفته است -> او اين مطلب را به خودتان گفته است
كارتان را كه تمام كرديد، به دوستانتان هم سري بزنيد -> كار خود را كه تمام كرديد، به دوستان خود هم سري بزنيد  

  3 – صحيح جملات زير را بنويسيد:

آيا چگونه به مدرسه ميروي؟
چگونه به مدرسه مي روي ؟ آيا به مدرسه مي روي؟

آيا كي براي اردو آماده مي شويم ؟
آيا براي اردو آماده شويم ؟ كي براي اردو آماده شويم؟  

 

درس بيست و يكم :

چه كلمه اي اهميت املايي دارد؟
1) در فارسي كلمه اي اهميت املايي دارد كه اولاً عربي رايج در فارسي باشد، ثانياً در خود يك يا چند حرف از حروف شش گروه اعلام شده (ء، ع / ت ، ط / ح، ه‍/ ز، ذ،ض،ظ / غ،ق ) را داشته باشد. به عبارت ديگر كلمه اي اهميت املايي دارد كه مي تواند چند شكل مكتوب داشته باشد و بايد شكل صحيح آن را هنگام نوشتن انتخاب كرد.

2) بين «صدا» و «حرف» كلمات غيرعربي <-كلمات فارسي، گسستن ، زمين لرزه، آسمان خراش و كلمات غيرعربي رايج فارسي «پروتئين» كميسيون ، سوسياليسم) غالباً تطابق يك به يك وجود دارد، بنابراين املاي آنها مشكل چند شكل نويسي نخواهيم داشت . چون براي صداي واحد هر يك بيش از يك شكل مكتوب نداريم.  

  بياموزيم : مصوت بلند «اي» و «ي » ميانجي

همان طور كه در يكي از بياموزيم هاي قبلي خوانديدم املاي آن دسته از كلمات مضاف كه به مصوت «اَ» و «او» ختم مي شوند، با حرف ميانجي «ي» درست است . مانند خداي انسان، نماي ساختمان، كندوي عسل ....
حال در اينجا مي گوئيم : املاي آن دسته از كلمات مضاف كه به مصوت بلند «اي» ختم مي شوند، بدون ميانجي درست است، مانند : قاضي ، شهر، شادي دل ها، بازي بچه ها ، ... حروف «ي» در اينگونه تركيبات هم به تنهايي نشان دهنده مصوت «اي» و هم حرف ميانجي «ي» است . پس بنويسيم «بازي بچه ها» و مي خوانيم «بازي بچه ها» اين شيوه ي املا در كلماتي مانند «بيا» «خيابان» ، «سياست» ، و ... نيز رايج است. «بي يا » مي خوانيم «بيا» مي نويسيم . «خي يابان» مي خوانيم «خيابان» مي نويسيم.